Bilişim Güvenliğinde Kullanıcı Hataları

Bilindiği gibi bilgisayar başında ve internet ortamında işlerini halleden kişilerin en çok dikkat etmesi gereken konulardan biriside kullanılan sistem hakkında bilgi sahibi olup onun güvenliğini sağlamaktır.
Bunlar için çeşitli araçlar bulunsa da öncelikle araçların çalışma mantığını bilmek sorunun %50 sini çözmüş olduğumuzu gösterir.

Bilgisayar kullanıcıları genelde kullandıkları programlar ve işletim sistemi açıklarından dolayı bir çok saldırıya maruz kalabilirler. Bunların yanında bilinçsiz kullanım, programların çalışma mantığının araştırılmaması da bir takım sorunları beraberinde getirir.
Saldırılara maruz kalmamak için öncelikle işleyiş sistemleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Bunun nasıl yapılacağı konusunda ufak bir örnek verecek olursak.

Örneğin:
Kullanıcı bir güvenlik programından yararlanmak ister ancak kullandığı programın neye yaradığını düşünmeden direk ondan fayda ister bu durumda da o programdan sonuç alması mümkün değildir. Sonuç almak için öncelikle güvenlik için neye ihtiyaç duyduğunu araştırmalı ve bu araştırmaya göre de gerekli yardımcı programları temin etmelidir.
İkinci adım olarak kişinin kullandığı işletim sistemi hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Çünkü kullanılan işletim sistemlerinde bulunan bir takım açıklar kişinin internet ortamındaki güvenliğini olumsuz yönde etkiler. Bunun için yapılacak tek konu işlem ise güncel güvenlik sitelerinden açıkları takip etmek bu açıklara göre de önlem almaktır. (Güncellemelerde bu konuda önemli rol oynar.)
Son adım ise bilinçsiz PC kullanımıdır. En çok karşılaşılan ve bir çok sorunun ana kaynağı da bundan oluşur. Kullanıcı bilgisayar ortamında yapmış olduğu herhangi bir işlemin ne sonuç doğuracağını, hataların anlamlarını, kullanılan komutların ne işe yaradığını bilmeden kullanması durumunda kullandığı işletim sisteminin tehlikeli bir konum almasını sağlar. Bu durumda da rahat bir ortamda çalışmaktan yanı sıra sürekli hataların bulunduğu/alındığı bir işletim sisteminde çalışmaya devam eder.

Bütün bu anlatılanların yanında diğer kullanıcı hatalarına da değinecek olursak:

1. Masaüstü bilgisayarlar üzerinde sunucu nitelikli işletim sistemleri
Son kullanıcının kullanımına yönelik masaüstü bilgisayarlar genellikle sunucu nitelikli işler için tasarlanmamıştır. Ancak son kullanıcı tarafından sıkça yapılan hatalardan birisi, işletim sisteminin ne kadar kapsamlı olursa o kadar iyi çalışacağı düşüncesidir. Örneğin Microsoft firması tarafından sunulan Windows Server işletim sisteminin ya da Linux Server sürümlerinin Windows 9x/2000/XP Professional/Home ya da Linux Workstation işletim sistemlerinden daha iyi çalıştığına dair yanlış bir kanı vardır. Sunucu nitelikli işletim sistemleri üzerinde kullanıcının bilgisi dışında otomatik olarak kurulan ve çalışan servisler sistem performansını düşürmekte, ciddi güvenlik açıklarına neden olabilmektedir. Kullanıcıların bu konuda bilinçlendirilmesi ve ihtiyaçlarına uygun nitelikte işletim sistemi kurması/kullanması sağlanmalıdır.

2. Masaüstü bilgisayarlar üzerinde sunucu nitelikli uygulamalar
İşletim sistemleri istemci nitelikli olmakla birlikte (Windows 9x/2000/XP Home/Professional ya da Linux Workstation vb.), kullanıcılar özellikle dosya paylaştırmak ya da web sayfası sunmak için güvensiz FTP sunucuları ya da web sunucuları kurabilmektedirler. Örneğin web sunucusu olarak Microsoft IIS kullanımının geçmişte ve günümüzde çok ciddi güvenlik açıklarına neden olduğu, CodeRed ve Nima virüslerinin bu yazılımın güvenlik açığını kullanarak yayıldığı bilinmektedir. Bu durumun engellenebilmesi için sunucu nitelikli bu servislerin sistem yöneticileri tarafından merkezi olarak, güvenli işletim sistemleri üzerinde güvenli yazılımlar aracılığıyla verilmesi sağlanmalıdır. Örneğin kullanıcılar kendi kullanıcı hesaplarını kullanarak UNIX sunucu sistemler üzerinde web sayfası hazırlayabilmeli, dosyalarını sunucu sistemler üzerinde çalışan FTP programları ile taşıyabilmelidir.

3. İşletim sistemleri güncellemeleri
Son kullanıcıların sıkça yaptıkları hatalardan birisi, işletim sistemini kurduktan sonra kurulumun tamamlanmış olduğunu ve güvenlik açığı bulunmadığını sanmalarıdır. İşletim sistemlerinin piyasaya sürülmesinin ardından sürekli olarak güncellemeleri çıkmaktadır. Bu güncellemeler bir yandan sürücüler ve sorunlu sistem dosyalarını yenileri ile değiştirirken bir yandan ve daha önemlisi işletim sistemindeki güvenlik açıklarını kapatmaktadırlar. Bazı işletim sistemleri kendi güncellemelerini otomatik olarak kurmakta ya da otomatik kurulum için ayarlanabilmektedir. Virüsler genellikle bilgisayarı güncellenmemiş işletim sistemlerinin güvenlik açıklarını kullanarak etkilemekte ve yayılabilmektedir.

4. Uygulama yazılımları güncellemeleri
İşletim sistemleri yanında bazı uygulama yazılımları da güncellenmedikleri durumda güvenlik açıklarına neden olabilmekte, bu açıklar nedeniyle bilgisayar virüsten etkilenebilmekte, bilgi kaybı yaşanabilmektedir. Özellikle Microsoft Outlook vb. e-posta okuma programları, Microsoft Office paketleri, MSN Messenger ve ICQ gibi mesaj programlarının güncellenmesi gerekmektedir.

5. Masaüstü bilgisayarda yönetici hakları
Masaüstü bilgisayar kullanıcılarının en sık yaptıkları hatalardan birisi kullandıkları bilgisayarın yöneticisi olmayı istemeleridir. Masaüstü bilgisayarların kullanılabilmesi için yönetici haklarına gerek bulunmamaktadır. Bununla birlikte sistem yöneticileri de gereksiz telefonlardan ve yapılan gereksiz açıklamalardan kurtulabilmek amacıyla zaman zaman kullanıcıların bilgisayarları yönetebilmesine izin vermektedir. Son kullanıcının yönetici haklarıyla farkına varmadan yaptığı kurulumlar ya da değiştirdiği konfigürasyon parametreleri bilgisayar üzerinde güvenlik açıklarına neden olabilmektedir.

6. Antivirüs yazılımları ve güncellemeler
Bazı kullanıcılar antivirüs yazılımlarının bilgisayarlarını yavaşlattığını düşünmektedir. Gerçekten de antivirüs yazılımları sistem performansında 0,5-2% arasında düşüşe neden olmaktadır. Bununla birlikte bu performans kaybı virüs bilgisayarı etkiledi i zaman bilgisayarın performansındaki düşüşle karşılaştırılamayacak kadar küçüktür. Bu nedenle masaüstü bilgisayarlarda antivirüs yazılımı kullanmak virüslere karşı alınacak ilk önlemlerden birisidir. Bunun yanında kullanıcılar tarafından sık yapılan hatalardan birisi antivirüs yazılımı kurulduktan sonra bilgisayarın virüslere karşı güvende olduğunun sanılması, yazılımın güncellenmemesidir. Kullanıcılar antivirüs yazılımlarının nasıl çalıştığı, yeni çıkan virüsleri nasıl tespit ettiği ve virüs tarama motoru (engine), virüs tanım dosyalarının (virus pattern files) nasıl güncelleneceği konusunda bilinçlendirilmelidir.

7. Dosya paylaşımları
Kullanıcılar dosyalarını ağ üzerindeki diğer kullanıcılarla paylaşırken bu dosyaların herkes tarafından görüldüğünün farkında değildirler. Bunun yanında belirli dizinleri paylaşıma açmak yerine işletim sistemi dosyalarının ve programların bulunduğu dizinleri paylaşıma açmakta, parolasız olarak açılan bu paylaşımlar sonucunda bir yandan güvenlik açıkları oluşturmakta, bir yandan ağ üzerinden yayılan virüsler için uygun zemin oluşturmaktadırlar. Kullanıcıların dosya paylaşımlarının riskleri konusunda bilinçlendirilmesi, dosya paylaşımı konusunda daha güvenli yolların sunulması gerekmektedir.

8. Dosya alışverişi
Kullanıcılar Kazaa, Imesh gibi P2P dosya paylaşım programları ya da ICQ gibi mesajlaşma programları aracılığıyla tanımadıkları ve güvenirliliği bilinmeyen bilgisayarlardan aldıkları programları bilgisayarlarına indirmekte ve çalıştırmaktadırlar. Bu programlar virüs ya da truva atı nitelikli olabilmektedir. Bu konuda kullanıcıların bilgilendirilmesi gerekmektedir.

9. Web üzerinde bilinçsiz çalıştırılan programlar
Bazı web sitelerinden bilinçsizce indirilen programlar ve program parçacıkları (plugin) bilgisayarların virüs veya zararlı bir kod tarafından işgal edilmesine neden olabilmektedir. Bu durumun engellenmesi için kullanıcıların Internet tarayıcı programlarında güvenlik ayarlarını yapmaları, web sayfalarına bağlantı yapıldığında çıkan sorulara ancak anladıktan sonra onay vermeleri gerekmektedir.

10. E-posta eklentileri
Virüs tarafından hazırlanmış, kullanıcının kimden geldiğini bilmediği veya sosyal mühendislik eseri olarak çok bilinen bir kullanıcıdan geliyormuş gibi gösterilen e-postaların eklentilerinin kullanıcı tarafından çalıştırılması çokça görülen ve virüsün bilgisayarı etkilemesini sağlayan basit bir hatadır. E-posta yoluyla yayılan virüslerin bilgisayarı etkilemesini engellemek için antivirüs yazılımları ve işletim sistemleri güncellenmeli, güvenli e-posta okuma programları tercih edilmelidir (Microsoft Outlook yerine Netscape Messenger, Pine, Mutt vb).

11. Güvenlik Standartları (Security Baseline) ve Kullanım Politikaları
Sistem yöneticileri tarafından hazırlanan belgeler, belirlenen politikalar genellikle son kullanıcılar tarafından gereksiz görülmekte, bu belgelerde önerilen güvenlik ayarları yapılmamaktadır. Kullanıcıların, bu standartların önemini anlamaları için bilgilendirilmesi gerekmektedir.